Makedonya-Arnavutluk İlişkilerinde Arnavut Sorunu
Logos-A Yayınları
Balkan Yanmadası'nın güneyinde Sırbistan, Bulgaristan, Arnavaıtluk ve Yunanistan arasında ver alan Makedonya güneyden kuzeye uzanan Aurdar-Morava Vadisiyle Ege Denizi ve Orta Avrupa arasında bir köprü oluşturmaktadır.
Makedonya?ya tarih boyunca Romalılar, Bizanslılar, İllyrler, Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Peçenekler, Kumanlar, Slavlar, Osmanlılar ve başka milletler yerleşti. Yerleşenlerin arasında kendilerini İllyrlerin torunları olarak gören bugünkü Arnavutlar da bulunuyordu. Balkanlar?da yedi milyon Arnavut?un yaşadığı lıilinmektedir. Bu rakamdan üç buçuk milyonu Arnavutluk, iki milyonu Kosova ve Preşova Vadisi, 600-700 bini Makedonya geri kalan bir milyonu ise Karadağ, Sancak, Yunanistan, Bosna, Hırvatistan, Slovenya ve diğer bölgelerde yaşamaktadır.
Osmanlı döneminde etnik, toprak ve siyasi bütünlüğe sahip olan Arnavutlar, 1913 Bükreş Antlaşması?yla yeni kurulan Arnavutluk?un dışında Karadağ, Yunanistan ve Sırbistan tarafından işgal edilen Kosova, Makedonya, Sancak ve Preşova Vadisi?nde kaldı. Bükreş Antlaşması?nın kararlarını kendilerine büyük bir haksızlık olarak nitelendiren Amavutlar günümüze kadar söz konusu ülkelerden ayrılmaya ve ana ülkeleri Arnavutluk?a bağlanmaya çalıştılar. Bu amaca ulaşmak için İkinci Dünya Savaşı esnasında İtalya ve Almanya?nın yanında yer alarak Arnavutluk?a bağlandılar. Ancak söz konusu savaştan sonra değişen Balkan şartlarında Arnavutluk?un dışında kalan topraklar yeniden komşu Balkan ülkeleri Sırbistan, Karadağ, Makedonya ve Yunanistan arasında paylaşıldı. Böylece bu ülkelerde kalan Arnavutlar, Arnavut Birliği?nin veya ?Büyük Arnavutluk?un kurulması için savaşımlarına devam ettiler. Bu sırada onların Kosova 1997, Preşova Vadisi'nde yasavan kesimi 2000, Makedonya?da yaşayan kesimi ise 2001 yılında isyan çıkardı. Kosova Çatışması?nın neticesinde NATO?nun müdahalesiyle bu bölge Birleşmiş Milletler Teşkilâtı?nın yönetimine bırakıldı. Makedonya Çatışması ise 2001 Ohri Çerçeve Anlaşması?yla sona erdi. Ancak Kosova Sorunu?na yine kesin bir çözüm getirilemedi. Kosova statüsünün belirlenmesi için yapılacak müzakerelerle Balkanlar?da Arnavut Sorunu?nun yeniden güncellik kazanması beklenmektedir.
Makedonva Arnavutları 2001 yılına kadar kendi kaderlerini ana ülkeleri Arnavutluk?a daha sonra ise Kosova?nın bağımsızlığına, uluslarararası toplumun müdahalesine ve en sonunda Ohri Çerçeve Anlaşması?na endekslediler. Amaçları ilk aşamada Makedonya?yı bir Makedon-Arnavut federasyonuna dönüştürmekti. Fakat uluslararası toplumun belirlediği şartlar nedeniyle bunu kurucu ulus statüsüne indirgediler. Bölünme endişesi içerisinde olan Makedon siyasetçileri Makedonva?nın üniter bir devlet olarak kalmasını isteyen Arnavutluk'la iyi ekonomik, kültürel, askeri ve siyasi ilişkiler kurarak bu bölünme endişesini en aza indirgemeye çalışmaktadırlar.
